Phát biểu tại Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát diễn ra sáng 6/8, Tiến sĩ Bùi Tiến Hanh, Học Viện Tài chính cho rằng, kết quả giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội với những phát hiện, thảo luận thấu đáo về những điểm nghẽn, điểm bất cập trong các văn bản pháp luật có liên quan sẽ là cơ sở để hoàn thiện các quy định pháp luật trúng hơn, đúng hơn với thực tiễn giám sát và quản lý ngân sách nhà nước; từ đó nâng cao hiệu lực và hiệu quả giám sát, chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Diễn đàn điều hành Phiên chuyên đề thứ nhất
Tiếp tục Phiên chuyên đề thứ nhất tại Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, sáng 6/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Diễn đàn, TS. Bùi Tiến Hanh, Học viện Tài chính phát biểu tham luận “Giám sát thực hiện ngân sách nhà nước gắn với đổi mới, nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước”, trong đó tập trung nêu rõ các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội và hiệu quả hoạt động quản lý ngân sách nhà nước.
Quy định pháp luật về giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội không ngừng được hoàn thiện
TS. Bùi Tiến Hanh - Học viện Tài chính phát biểu tham luận tại chương trình
TS. Bùi Tiến Hanh nhấn mạnh, quản lý ngân sách nhà nước nói chung và giám sát, quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội nói riêng là vấn đề phức tạp, không chỉ tập trung vào các vấn đề về ngân sách nhà nước mà còn phải xem xét ngân sách nhà nước trong mối quan hệ với các vấn đề chính trị, kinh tế - xã hội quan trọng của quốc gia.
Theo TS. Bùi Tiến Hanh, hoạt động giám sát việc thực hiện chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia, ngân sách nhà nước, nghị quyết của Quốc hội về ngân sách nhà nước được thực hiện thông qua hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội; giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, của Đoàn đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội.
Quy định pháp luật về giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội không ngừng được hoàn thiện đầy đủ, rõ ràng và cụ thể hơn. Tổ chức thực hiện giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội ngày càng bài bàn, chuyên nghiệp, trọng tâm, hiệu quả hơn; từ đó có tác động tích cực nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội. Hằng năm, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội đều xây dựng Chương trình, kế hoạch giám sát cụ thể; trong đó có nội dung giám sát thực hiện ngân sách nhà nước. Báo cáo, tài liệu, mẫu biểu… phục vụ giám sát thực hiện ngân sách nhà nước được quy định cụ thể góp phần nâng cao hiệu quả giám sát.
TS. Bùi Tiến Hanh nêu rõ, hoàn thiện, đổi mới giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội đã tác động tích cực đến kết quả hoạt động quản lý tài chính công, ngân sách nhà nước. Báo cáo Việt Nam - Đánh giá chi tiêu công và trách nhiệm giải trình tài chính (pefa) năm 2024 nêu rõ: “Việt Nam đã hình thành được các yếu tố cơ bản của hệ thống quản lý tài khóa vững mạnh. Số thu những năm qua được duy trì ổn định với chính sách thu phù hợp và hệ thống quản lý thu vững chắc. Những cải cách về quản lý chi tại Việt Nam ban đầu tập trung vào các khâu sau - khâu thực hiện ngân sách nhằm thiết lập kỷ cương tài khóa tốt và nâng cao minh bạch…”.
Toàn cảnh Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát
Bên cạnh kết quả tích cực nêu trên, TS. Bùi Tiến Hanh cho rằng, quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam cũng đặt ra một số vấn đề cần tiếp tục được cải thiện như dự toán ngân sách năm chưa nhất quán với dự toán trung hạn của năm trước đó, sự khác biệt giữa các năm chưa được giải trình và đối chiếu đầy đủ. Phân bổ nguồn lực theo chiến lược chưa tối ưu nếu nhìn vào chênh lệch về cơ cấu chi theo phân loại đơn vị hành chính. Về thu ngân sách, số thu từ thuế được dự toán hơi cao, còn số thu ngoài thuế được dự toán khá thấp…
Vì vậy, TS. Bùi Tiến Hanh khẳng định, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả và hiệu lực giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội có ý nghĩa quyết định nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội và hiệu quả hoạt động quản lý ngân sách nhà nước.
Giải pháp nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội
TS. Bùi Tiến Hanh, Học viện Tài chính phát biểu tham luận
Nhằm nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội, TS. Bùi Tiến Hanh cho rằng, quán triệt và nhận thức đúng đắn về chức năng giám sát của Quốc hội, trong đó có giám sát thực hiện ngân sách nhà nước là yêu cầu khách quan xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Kết quả giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội với những phát hiện, thảo luận thấu đáo về những điểm nghẽn, điểm bất cập trong các văn bản pháp luật có liên quan sẽ là cơ sở để hoàn thiện các quy định pháp luật trúng hơn, đúng hơn với thực tiễn giám sát và quản lý ngân sách nhà nước; từ đó nâng cao hiệu lực và hiệu quả giám sát, chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội.
Thứ hai, để dự toán ngân sách nhà nước năm và các kế hoạch tài chính ngân sách nhà nước trung hạn có độ tin cậy cao đòi hỏi Quốc hội tăng cường hơn nữa giám sát lập ngân sách nhà nước, đặc biệt là các kế hoạch tài chính - ngân sách trung hạn như kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch đầu tư công 05 năm gắn kết chặt chẽ với chính sách, chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Thẩm tra dự toán ngân sách nhà nước năm cần gắn kết với thông tin, dữ liệu về tình hình và kết quả thực hiện các kế hoạch tài chính - ngân sách trung hạn như kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch đầu tư công 05 năm.
Thứ ba, cần tăng cường giám sát thường xuyên hơn đối với toàn bộ quá trình thực hiện ngân sách nhằm kịp thời chấn chỉnh quá trình thực hiện ngân sách nhà nước như giám sát thực hiện ngân sách nhà nước thông qua các báo cáo tình hình thực hiện ngân sách quý, 6 tháng, năm; thực hiện giám sát chuyên đề có lựa chọn với những lĩnh vực, vấn đề có rủi ro trong thực hiện ngân sách nhà nước như đầu tư công, chuyển nguồn, các chương trình và dự án lớn…; giám sát thực hiện ngân sách nhà nước gắn với tình hình kết quả thực hiện nhiệm vụ. TS. Bùi Tiến Hanh cho rằng, giám sát thực hiện ngân sách nhà nước không chỉ giám sát tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm mà cần giám sát cả tình hình thực hiện ngân sách được chuyển nguồn từ các năm trước.
Các đại biểu tham dự Diễn đàn
Thứ tư, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý về hoạt động giám sát thực hiện ngân sách nhà nước và những vấn đề có liên quan đến ngân sách nhà nước của Quốc hội; trong đó trọng tâm là các quy định mang tính pháp lý về mục đích giám sát, trách nhiệm của các chủ thể giám sát và đối tượng được giám sát đối với từng vấn đề cụ thể về ngân sách nhà nước, cơ chế phối hợp giữa các chủ thể giám sát của Quốc hội, việc giải quyết các kiến nghị sau giám sát và cơ chế phối hợp giữa các chủ thể trong việc giải quyết các kiến nghị sau giám sát.
Thứ năm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân sách nhà nước nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả giám sát ngân sách nhà nước. Dữ liệu về ngân sách nhà nước và liên quan đến ngân sách nhà nước là cơ sở đảm bảo tính khách quan, tin cậy, minh bạch và hiệu quả giám giát thực hiện ngân sách nhà nước.
Thứ sáu, quy định rõ thêm vị trí, vai trò và trách nhiệm của từng chủ thể giám sát thực hiện ngân sách nhà nước về phạm vi, chất lượng của báo cáo giám sát; đồng thời, phát huy vai trò của Ủy ban Kinh tế và tài chính, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trong giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội. Phát huy vai trò kiểm toán ngân sách nhà nước, đặc biệt là kiểm toán hoạt động ngân sách nhà nước trong tất cả các khâu như lập, chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước của Kiểm toán Nhà nước trong cung cấp thông tin, dữ liệu phục vụ giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội.
Bích Ngọc - Cao Hoàng - Vũ Hiếu